نایب شیرازی
چکیده
نگارش تاریخ و تحلیل دوره‌های بحران به‌خاطر حادثه‌هایی که چنان پیاپی و با شتاب رخ می‌نمایند، همواره سخت و با اشتباهات فراوانی همراه بوده است. از نمونه‌های آن به دلایل بسیار، دوران پادشاهی محمدعلی شاه ...
بیشتر
نگارش تاریخ و تحلیل دوره‌های بحران به‌خاطر حادثه‌هایی که چنان پیاپی و با شتاب رخ می‌نمایند، همواره سخت و با اشتباهات فراوانی همراه بوده است. از نمونه‌های آن به دلایل بسیار، دوران پادشاهی محمدعلی شاه قاجار در ایران است. بازخوانی انتقادی اسناد، کتاب‌های تاریخی و نوشته‌های پژوهشگران در این مقاطع نشان‌دهندۀ نارسایی آنها در پاره‌ای از مسائل است. نتیجۀ تحقیقات ما نشان دهنده آن است که فرمان‌های محمدعلی شاه آنچنان که می‌بایست مورد تحلیل درست صوری و محتوایی قرار نگرفته است. در رابطه با تاریخ‌های حکمرانی رکن‌الدوله در خراسان و ارتباط او با وقایع مشروطه در آن دیار اکثر تاریخ‌های دست دوم و آثار پژوهشی به تحریر درآمده برخطا بوده‌اند. بنابراین در ثبت و چگونگی رویدادهای آن دوران نیز اشتباهات بسیاری صورت گرفته است. گستاخی سربازان روس به حرم رضوی برای نخستین بار در جمادی‌الثانی سال 1327ق. رخدادی است که پژوهشگران معاصر به کلی از آن غفلت نموده و شرحی از چگونگی آن ارائه نکرده‌اند. تحقیقات ما نشانگر آن است که این رویداد دوبار در سال‌های 1327ق. و 1330ق. به وقوع پیوسته است. با خوانش و تحلیل فرمانی نویافته از محمدعلی شاه و بررسی چند منبع دست اول که همزمان با آن است، سعی کرده‌ایم به روش تطبیقی‌تحلیلی، نارسایی و اشتباهات تاریخ‌نگاران این مقطع را خاطرنشان کنیم و تاریخی درست از رویدادها و تحلیل آنها به دست دهیم.
